WINTER 2018/2019: EEN SEIZOEN VAN LIKMEVESTJE
IN VOGELVLUCHT
De meteorologische winter van 2018/2019 was veel te zacht, te zonnig en de neerslag was vrij normaal. Hoewel sommigen uitgingen van een veel te koude en zware winter, werd het seizoen gewoon een waardeloos product. Wintertenenweer was beslist niet aan de orde zoals sommigen in november 2018 deden vermoeden. De talrijke winterliefhebbers werden dan ook blij gemaakt met een dooie mus. Het aantal wintersituaties was op een hand te tellen en het was dan ook logisch dat alle drie maanden aan de (veel) te zachte kant werden. Het etmaalgemiddelde bedroeg aan het einde van de rit precies 5 graden tegen gebruikelijk 2,9 graad. Het kan nog zachter. De winters van 2013/2014 en 2015/2016 scoorden 5,4 graad en topper blijft het seizoen 2006/2007 met … 6,1 graad. De neerslag was vrij normaal. December 2018 werd veel te nat, maar januari en februari waren daarentegen veel te droog. Gemiddeld gesproken kwam er een neerslagtotaal uit de bus van 230,8 mm en dat is een overschot van slechts 1,8 mm. De zon had een prachtige verdeling. Zo was december te somber (-11 uren), januari vrij normaal (-4 uren) en februari veel te zonnig (+36 uren). Laatstgenoemde maand gaf de doorslag en daardoor viel de winter als geheel te zonnig uit. De zon scheen 214 uren en gebruikelijk is 193 uren. Vorig jaar kwam het aantal uren met 238 uren beduidend hoger uit.
HET GLOBALE WEERBEELD
December 2018
December was met 39 uren zonneschijn een bijzonder sombere maand en dat mocht in het recordzonnige jaar 2018 wel als een wonder worden beschouwd. Vorig jaar was het ook al veel te somber. Destijds liet het hemellichaam zich slechts 37 uren zien. Behalve te somber was het ook veel te nat. Na een veel te droge herfst viel er eindelijk weer eens regen van betekenis, waardoor het grondwaterpeil weer op een redelijk niveau kon worden gebracht. Sterker nog, december werd met een regiototaal van 123 mm de natste maand van het jaar. December wordt ook wel de wintermaand genoemd, maar winteren wou het beslist niet. Dankzij een hogedrukgebied boven Scandinavië deelde het vierde jaargetijde rond het midden van de maand met 5 vorstdagen, wat sneeuw op zondag 16 december en een minimumtemperatuur van -2,3 graden in Siegerswoude even een speldenprik uit. Voor het overige was het zacht en nog eens zacht. Op maandag 3 december kon Opeinde een maximum inboeken van 12,7 graad.
Januari 2019
De weermodellen zagen er, wat betreft langdurig winterweer, na 18 januari zeer hoopgevend uit. Een krachtig hogedrukgebied boven Scandinavië zou, voor de rest van de maand, de scepter gaan zwaaien. Kat in ’t bakkie, maar niks was minder waar. Weliswaar werd het kouder c.q. winter en werd er sporadisch geschaatst, maar een zeer lange periode betrof het niet. Op vrijdagmiddag 25 januari maakte de zachte lucht, gepaard gaande met wat sneeuw en ijzel (code oranje), gehakt van de koude lucht. Overigens was het ook al op dinsdag 22 januari tot sneeuw (5 tot 6 cm) gekomen. De periode van 1 tot en met 18 januari was antiwinters. Dagelijks werd het 7 tot 9 graden en ook in de nachtelijke uren was het dikwijls te zacht. De gemiddelde etmaaltemperatuur bedroeg zelfs 6 graden tegen normaal 2,7 graad. Dankzij bovengenoemde winterse periode liep het gemiddelde aan het einde van de maand terug naar 3,3 graad, maar dat was altijd nog een winst van 0,6 graad.
Februari 2019
Februari was geen schim van vorig jaar. Weten we het nog? De gehele maand was er toen sprake van winters stuntwerk en aan het einde van de maand vroor het 8 tot 9 graden. Ook overdag bleef het dik vriezen en konden de ijzers nog worden ondergebonden. Hoe anders was het dit jaar en wat een verschil. Hogedrukgebieden zorgden van 14 tot en met 18 en van 23 tot en met 27 februari voor een schitterend weertype. Lente in optima forma welteverstaan en op vrijdag 15 februari noteerde Haulerwijk 16,3 graad. Recordtoppers werden evenwel maandag 25, dinsdag 26 en woensdag 27 februari. In Haulerwijk werd het 19,4 graad tegenover Sumar 16,8 graad. ‘Op de romte’ mat Siegerswoude op dinsdag met 18,1 graad een nieuw Fries record. Helemaal geen winter deze maand? Jawel, maar alleen aan het begin van de maand. Op vrijdag 1 februari lag de middagtemperatuur rond het vriespunt en werd het wat wit(tig). Ook op maandagmiddag 4 februari viel er wat natte sneeuw. Regen viel er vooral van woensdag 6 tot en met maandag 11 februari. Boornbergum ving 32 mm op tegen Drachten-KNMI 26,7 mm. Bovendien woei het flink en Aeolus schoot op zaterdag 9 februari regelmatig uit naar ruim 70 kilometer per uur. Ondanks deze herfstachtige periode viel de maand met een regiototaal van 40,4 mm veel te droog uit. Tevens was het zeer zonnig (121 uren) en bijzonder zacht (gemiddeld 5,8 graad tegen 2,8 graad normaal).
VERGELIJKINGEN
Normaal gesproken telt het winterseizoen 35 vorst- en 10 ijsdagen. Nu lag het aantal op 29 en 3 dagen. Sneeuw werd gesignaleerd op slechts 12 dagen tegen normaal 20. Het hagelde op 9 dagen en dat is overeenkomstig normaal. Onweer werd niet gehoord, terwijl dit driemaal behoort voor te komen. Op 68 dagen viel er (enige) regen tegen gebruikelijk 52.
CIJFERS WINTER
LENTE 2019: VEELZIJDIG, MAAR NIET SLECHT
IN VOGELVLUCHT
De lente van 2019 was te zacht, iets te nat en veel te zonnig. De gemiddelde etmaaltemperatuur in dit voorjaar werd bepaald op 9,8 graad tegenover vorig jaar 10,8 graad. Gebruikelijk is 9 graden. Maart en april waren veel te zacht, terwijl mei juist aan de veel te koude kant (ja, u leest het goed) was. De neerslag kende ook een ongelijke verdeling. April en mei waren veel te droog. Maart daarentegen was veel te nat (124,6 mm = overschot 52,6 mm). Het overschot was zodanig groot dat ook de lente als geheel iets te nat eindigde. Het regiototaal lag op 192 mm. Normaal is 179 mm; een surplus van 13 mm. Het element zonneschijn zat eveneens in de plus. Een belangrijke bijdrage daartoe leverde april. Deze maand had 63 uren meer dan gebruikelijk. Maart (+9 uren) en mei (+3 uren) waren veel bescheidener. Het totaal beliep 593 uren. Gewoonlijk is 518 uren. Vorig jaar liet de zon zich 644 uren zien.
HET GLOBALE WEERBEELD
Maart 2019
In februari was de volgende kreet vaak te horen: “We krijgen het deksel wel op onze neus”. En laat het nog waar zijn ook. Na de voorjaarstemperaturen van eind februari ging maart flink met z’n spreekwoordelijke staart roeren. Dat roeren ging op hardhandige wijze, want depressies veroorzaakten een onvervalste westelijke stroming. De herfst sloeg genadeloos toe met veel regen(buien) en veel wind. Met een regiototaal van 124,6 mm werd de lentemaand het natst sinds 1988. De regen was zo intens dat zelfs het Ir. D.F. Woudagemaal opgestart moest worden om het flink gestegen waterpeil in de Friese boezem binnen de perken te gaan houden. Vanaf 19 maart was het gebeurd met het herfstachtige weertype. Opeenvolgende hogedrukgebieden zorgden, met uitzondering van maandag 25 maart, voor rustig weer. Bovendien stelde de neerslagactiviteit bijzonder weinig meer voor. De temperatuur maakte flinke sprongen. Zo was het koud (Siegerswoude op dinsdagochtend 19 maart -1,3 graad) en zo was het voorjaarsachtig (Haulerwijk op vrijdag 22 maart 19 graden, Drachten-W op vrijdag 29 maart 17,4 graad en Haulerwijk op zaterdag 30 maart 18,7 graad).
April 2019
Wat betreft de temperatuur eindigde april aan de goede kant van de streep. Dat de maand te zacht werd, was te danken aan de grandioze periode van maandag 15 tot en met woensdag 24 april. In deze periode, waarin zich ook het lange paasweekeinde bevond, scheen de zon voluit. Werd het op Goede Vrijdag 19 april 23 tot 28 graden, op paaszondag 21 en paasmaandag 22 noteerde Drachten-W 27,3 en 27,4 graden. Woensdag 24 april werd voor de meeste plaatsen de warmste dag van de maand met in Drachten-W 27,2 graden tegen Sumar 25,6 graad. Ook op zondag 7 april werd het lokaal een warme dag, maar het kon ook bitterkoud zijn. Zo gaf deze maand meer vorst(dagen) dan maart (5 tegen 1) en op zaterdagochtend 13 april daalde de temperatuur in Siegerswoude naar -3,3 graad. Overigens werd zaterdag 13 april de koudste dag van de maand. De temperatuur bleef steken op 6 tot 7 graden en tijdens de passage van enkele winterse buien ging het kwik tijdelijk terug naar 2 graden. Uiteindelijk werd de grasmaand dus te zacht, was het zonovergoten (242 uren), maar heerste de droogte. Tot en met woensdag 24 april viel er slechts 3 tot 5 mm. De laatste week van de maand werd het onbestendig en deponeerden de (regen)buien 32 tot 43 mm in de opgestelde regenmeters.
Mei 2019
Werden er in april maximaal 12 warme en 5 zomerse dagen geregistreerd, in mei was het meer rillen dan zweten. Pas op zaterdag 18 mei werd de eerste warme dag genoteerd waarna nog maximaal 8 van zulke dagen volgden. Zomerse dagen bleven deze maand achterwege. Het mag duidelijk zijn, qua temperatuur scoorde de bloeimaand niet al te best en het werd zelfs de eerste te koude maand (etmaalgemiddelde 11,5 graad tegen normaal 12,7 graad) sinds maart 2018. Ook de nachten waren soms fris. Regelmatig kwam het tot vorst aan de grond en Siegerswoude had twee nachten met vorst in de hut. Op dinsdagochtend 7 en maandagochtend 13 mei zakte het kwik aldaar naar -1,1 en -0,2 graad. Koud en nat, dan groeit er wat, is een bekende spreuk, maar de regen was de grote afwezige. Daardoor was de groei en bloei beslist niet optimaal. Later op zondagmiddag, -avond 25 mei viel er 11 tot 16 mm, maar voor de rest was het schrapen. Het totaal kwam dan ook niet verder dan 26,4 mm. Gebruikelijk hoort er 61 mm aan neerslag te vallen.
VERGELIJKINGEN
In z’n totaliteit werden er 22 warme dagen (temperatuur 20 graden of meer) en 5 zomerse dagen (temperatuur 25 graden of meer) geteld. Gebruikelijk zijn 11 en 3. Een temperatuur van 30 graden of meer werd niet waargenomen en gewoonlijk hoort dat eenmaal voor te komen. Wat betreft de winterelementen….. het aantal vorstdagen bedroeg 8 tegen normaal 10. Onweer werd gehoord op 2 dagen tegenover normaal 5. Het aantal regendagen lag op 52 en dat had 53 moeten zijn.
CIJFERS LENTE
ZOMER 2019 BRACHT SOMS WOESTIJNHITTE IN DE WÂLDEN
IN VOGELVLUCHT
De zomer van 2019 was veel te warm, veel te droog en veel te zonnig. Het zomerseizoen heeft weer een prima prestatie afgeleverd. Het aantal warme en zomerse dagen was weer groot, maar iets minder groot dan vorig jaar. Wat opviel was dat er zoveel tropische dagen voorkwamen (zie vergelijkingen). Deze rezen de pan uit en volgens Ad Vermaas uit Siegerswoude tekende dit het karakter van dit seizoen. Volgens hem hadden we langere perioden met vrij normale temperaturen, maar in iedere maand ook een hittepiek. Die hittepieken zorgden voor een flinke opstuwing van de temperatuur. Het etmaalgemiddelde werd bepaald op 18,4 graad tegenover vorig jaar … 18,6 graad. Normaal is 16,7 graad. Vorig jaar viel er niet meer dan 140,8 mm. Nu kwam het totaal met 159,3 mm iets hoger uit, maar dat is altijd nog een tekort van 91,7 mm. Ten aanzien van de zon had juli slechts een overschot van 8 uren. Juni en augustus hadden een positief saldo van respectievelijk 60 en 52 uren. De zomer als totaal kwam uit de bus met 714 uren aan zon. Vorig jaar scheen ze iets meer, namelijk 728 uren.
HET GLOBALE WEERBEELD
Juni 2016
De zomermaand deed z’n naam alle eer aan. Kijkend naar de temperatuur kwamen er maximaal 27 warme dagen voor waarvan 15 zomers en maar liefst 5 tropisch. De gemiddelde etmaaltemperatuur kwam uit op 18 graden en zo warm was juni in ruim 100 jaar niet geweest. De maand begon meteen met warmte en op zondag 2 juni werd het 29 tot 32 graden. Daarna vond er afkoeling plaats en kreeg de maand onstabiele trekjes. Tot driemaal toe vaardigde het KNMI code oranje uit. Het waren (onweers)buien die heersten en in de nacht van dinsdag 4 op woensdag 5 juni was er sprake van een echte disco (ontelbare ontladingen). De wind nam daarbij zelfs enige tijd toe tot stormkracht. De eerste drie weken gaven 50 tot 65 mm neerslag, maar daarna werd het (vrijwel) droog. Bovendien werd het op sommige dagen bijzonder heet. Dinsdag 25 juni spande de kroon met 36,9 graad in Haulerwijk tot 33,6 graad in Sumar. Ook op zaterdagmiddag 29 juni was het bakken en braden. Drachten-W en Haulerwijk noteerden respectievelijk 35,3 en 34,9 graad.
Juli 2016
In juni ontbrak het aan koele dagen, maar in de eerste helft van juli waren deze ruimschoots aanwezig. Vooral rond het midden van de maand werd het amper 15 tot 16 graden. De Noordzee grossierde dikwijls in wolkenvelden waaruit zelfs nog hele lichte buitjes vielen. Dat kon niet gezegd worden van vrijdagmiddag 12 juli. Een onweersbui in ontwikkeling leverde 3 tot 11 mm af, maar lokaal ging het toch even flink tekeer (wateroverlast). Siegerswoude en Bakkeveen zagen het waterpeil in korte tijd stijgen naar 32,8 en 30 mm. Voor de rest van de maand viel er weinig aan neerslag. Daardoor werd de hooimaand als geheel met 36,1 mm veel te droog. Vanaf maandag 22 juli volgde een gedenkwaardige hittegolf en die zou uiteindelijk voortduren tot en met dinsdag 30 juli. Daarbij hadden we op woensdag 24 en donderdag 25 juli absurd hoge temperaturen. Op donderdag steeg het kwik in Haulerwijk en Drachten-W naar 40,2 en 40,1 graad. De maand kende dus duidelijk twee gezichten en Romke Visser kon het niet beter samenvatten. Hij krabbelde op z’n waarnemingsformulier dat het van “ijs”koud naar tropisch heet, maar een hele kleine stap was. En terecht.
Augustus 2016
Tot en met 22 augustus gedroeg de maand zich heel gewoon. De temperatuur bevond zich op een aangenaam niveau van 20 tot 25 graden. Depressies veroorzaakten dikwijls onstabiliteit en dat in de vorm van (stevige) buien. Met name op dinsdag 13 augustus kwam het veelvuldig tot onweer en plaatselijk ook hagel. De meeste neerslag viel in de periode van zondag 11 tot en met vrijdag 16 augustus. Sumar ving 50,2 mm op tegenover Siegerswoude 17,8 mm. Na 22 augustus ging een hogedrukgebied boven Rusland regeren. De zomer ging hoogtij vieren en van zaterdag 24 tot en met woensdag 28 augustus werd het bijna overal tropisch warm. Het warmst was het op de dinsdag 27 augustus. Drachten-W registreerde 36,6 graad. Sumar moest het doen met 33 graden. Na woensdag was het gebeurd met de hitte(golf). De temperatuur zakte op donderdag 29 en vrijdag 30 augustus naar 23 tot 25 graden, echter de maand sloot op een vrij zonnige zaterdag 31 augustus af met zomerse waarden (28 tot 30 graden).
VERGELIJKINGEN
Het aantal warme dagen (temperatuur boven 20 graden) bedroeg maar liefst 81 en dat is 27 meer dan normaal. Er werden 38 zomerse en 18 tropische dagen (temperatuur boven 30 graden) geteld tegen normaal respectievelijk 18 en 3. Op 20 dagen werd de donder gehoord en dat is 9 meer dan gemiddeld. Een kleine negatieve afwijking gaf het aantal regendagen: 54 tegenover normaal 58.
CIJFERS ZOMER
HERFST 2019: VELE REGEN GOED VOOR GRONDWATERSTAND
IN VOGELVLUCHT
De meteorologische herfst van 2019 had een vrij normale temperatuur, was te zonnig, maar bovenal te nat. De zomer was veel te warm en veel te droog, maar de herfst gooide het over een andere boeg. Dikwijls kwamen er perioden met kouder weer voor en tezamen met een wat zachtere periode leverde dat maandgemiddelden op die dicht bij normaal of (vrij) normaal waren. Zo werd september normaal, oktober iets te zacht en november iets te fris. Het najaar als geheel kwam op de proppen met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 10,4 graad tegen normaal 10,3 graad. De afgelopen zes jaren verliepen overigens veel zachter met als warmtepiek 2014 (gemiddeld 12,3 graad). De droogte werd verruild voor nattigheid. Zodoende kon de grondwaterstand weer flink stijgen. Het herfsttotaal bedroeg maar liefst 350 mm. Gebruikelijk is 264 mm, dus een surplus van 86 mm. Vorig jaar was met 118,8 mm veel te droog, terwijl de herfst van 2017 uitkwam op 357,7 mm. Het element zonneschijn was weinig opzienbarend. Ze scheen 334 uren en dat is een overschot van 25 uren.
HET GLOBALE WEERBEELD
September 2019
September gedroeg zich toch wel als een buitenbeentje. Ten eerste was het veel te nat. Bovendien verliepen de eerste en tweede decade (veel) te fris. De derde decade daarentegen was aan de veel te zachte kant en zodoende kwam de maand als geheel in de categorie normaal terecht. Na vijf droge maanden op rij was het eindelijk weer eens flink nat. Het regiototaal bedroeg 137 mm tegen normaal 86 mm. De maand startte nat, echter van donderdag 12 tot en met zondag 22 september was het tamelijk droog. Vanaf maandag 23 september en zeker op zaterdagavond 28 en zondag 29 september gingen de hemelsluizen wijd open. Siegerswoude noteerde 93,2 mm tegenover Drachten-W 68,1 mm. Het aantal warme dagen lag in Rottevalle op 11 tot minimaal 4 in Sumar. Het was vaak te fris en dat gold mede voor enkele nachten. Het koudst was het op donderdagochtend 19 september met in Boornbergum en Siegerswoude 4 graden. Daarentegen vormde het weekeinde van 21 en 22 september het stralende middelpunt. Op zondag werd de eerste en enige zomerse dag geregistreerd. Drachten-W boekte 27,2 graad, tegen Sumar 24,1 graad.
Oktober 2019
In september heerste grote wisselvalligheid en oktober zette de trend voort. En wel zodanig dat ook deze maand boven de 100 mm (regiototaal 124,6 mm) uitkwam. Van 1 tot en met 4 oktober viel er reeds 33 mm in Boornbergum, maar nog veel natter was het in de week van dinsdag 8 tot en met maandag 14 oktober. Boornbergum ving 66 mm op tegen Drachten-KNMI 50,8 mm. Na maandag 14 oktober bleef het wisselvallig en in de tweede helft van de maand werd er nogmaals een hoeveelheid van 29 tot 32 mm bijgevoegd. Depressies hadden de overhand, echter van zaterdag 5 tot en met maandag 7 oktober en op woensdag 30 oktober passeerde een hogedrukgebied. Prompt werd het kouder. In de nacht naar zaterdag 5 oktober daalde de temperatuur in Siegerswoude naar 2,1 graad. Aldaar kwam het tot vorst aan de grond, maar op donderdagochtend 31 oktober vroor het (voor het eerst dit seizoen) ook op waarnemingshoogte. In Siegerswoude zakte het kwik weg naar -1,9 graad. Koud en ook overdag op woensdag 30 en donderdag 31 oktober werd het niet zachter dan 8 tot 10 graden.
November 2019
In de slachtmaand woei de wind vaak uit het oosten tot zuidoosten. Vanuit die richting stroomde vaak koude lucht binnen. De temperatuur lag dan ook dikwijls onder de normale waarde voor de tijd van het jaar. Logisch dat ook de gehele maand iets te koud uitviel. Het etmaalgemiddelde bedroeg 6 graden tegen gebruikelijk 6,3 graad. De temperatuuruitersten liepen uiteen van maximaal 14 graden op zaterdag 2 november tot minimaal 2 graden op woensdag 20 november. Deze maand kende 4 dagen met vorst en tijdens dichte mist op woensdagochtend 20 november noteerde Siegerswoude -2 graden. Rond deze datum vond de passage plaats van een hogedrukgebied, echter voor de rest van de maand was er invloed van depressies. De maand kende dan ook slechts 8 etmalen met droog weer. De overige dagen gaven regelmatig regen(buien) met als resultaat een vrij normale 88,4 mm.
VERGELIJKINGEN
Het aantal dagen boven de twintig graden bedroeg 12 en dat is 2 meer dan gebruikelijk. Er werden 2 zomerse dagen (25 graden of hoger) geteld, terwijl dit eenmaal behoort voor te komen. Onweer manifesteerde zich op 8 dagen, 3 meer dan normaal. Het aantal regen- en vorstdagen lag op respectievelijk 72 en 6 tegenover normaal 64 en 6.
CIJFERS HERFST
Tekst: Jelle Booi