WINTER 2017/2018: EN... DAAR WAS IE DAN TOCH!
De winter van 2017/2018 gaf een vrij normale temperatuur, was veel te nat en te zonnig. De winter leek een eenduidige koers te varen, namelijk veel te nat, veel te zacht en veel te somber. Met het aanbreken van februari kwam aan alles een einde. Ultjse Hosper uit Ureterp kon de sprokkelmaand niet beter verwoorden: "Moai winterwaar mei faken sinne en dochs wol in kâlde eastewyn, mar gâns better as de ôfrûne 5 moannen wêryn it fierstente wiet wie!" Al met al werden de totalen flink gehutseld.
Ondanks een veel te droge februari werd de winter, dankzij december 2017 en januari, veel te nat. Het regiototaal kwam uit op 257,6 mm tegen normaal 229 mm.
De temperatuur gaf, misschien, een vertekend beeld. Zo waren december en januari veel te zacht, maar februari ging hard aan het knabbelen. En ziehier. De gemiddelde etmaaltemperatuur werd teruggebracht naar 3 graden. Gebruikelijk is 2,9 graad, dus een verwaarloosbaar verschil van 0,1 graad.
De eerste twee wintermaanden waren zeer somber verlopen, maar de recordzonnige februarimaand maakte het tekort meer dan goed. Sterker nog, het totaal werd omgebogen naar +45 uren. De koperen ploert scheen 238 uren, gewoonlijk is 193 uren.
HET GLOBALE WEERBEELD
December 2017
In de eerste helft van december bevonden we ons in een wat koudere fase. Die fasen leverden tezamen in Siegerswoude een zestal vorstdagen op. De interessantste situaties deden zich voor op zondag 10 en maandag 11 december. Een tweetal depressies verzoorzaakten sneeuw en uiteindelijk werd er een sneeuwdek gevormd van 6 tot 10 centimer. Overigens smolt het witte goed weg als sneeuw voor de zon. Nou zon? Die was juist deze maand de grote afwezige. Er werden 18 zonloze dagen geteld en de overige dagen gaven in totaal 37 uren 'warmte' af. Normaal is 50 uren en het werd de somberste wintermaand sinds 2006 (ook 37 uren). En over 'warmte' gesproken. Thermisch gezien (gevoelsmatig beslist niet, waterkoud) was het dikwijls te zacht voor deze tijd van het jaar. Met een etmaalgemiddelde van 4,3 graad werd deze maand dan ook 1,1 graad te zacht. De hoogste temperatuur deed zich nota bene voor op zondag 31 december, te weten Siegerswoude 12,1 graad.
Januari 2018
Welgeteld gaf januari 4 mooie dagen af. Dit betroffen dinsdag 30 januari en de periode van zondag 7 t/m dinsdag 9 januari. In laatstgenoemde periode werden de laagste temperaturen van de maand genoteerd. Overdag werd het 2 tot 3 graden en 's nachts vroor het licht. In de nacht naar maandag 8 januari registreerde Haulerwijk -2,8 graad. Voor de rest van de maand was het knudde met een rietje.
Veel herfstweer en in plaats van een maand met winterweer kon deze maand ook wel een waaimaand worden genoemd. Op woensdag 3 januari wakkerde de wind aan tot stormachtig, kracht 8, met uitschieters tot 100 km per uur.
Uiteraard viel er veel regen en waren de temperaturen hoog (etmaalemiddelde 4,7 graad tegen normaal 2,7 graad). Op woensdag 24 januari ging de temperatuur in Boornbergum omhoog naar 13,5 graad en op zondagavond 28 januari steeg het kwik in Sumar naar 11,1 graad. Stijgen deed ook het waterpeil. Gemiddeld viel er 119,3 mm en daarmee werd het de vijfde maand op rijd met meer dan 100 mm.
Februari 2018
Februari liet zich van een hele andere kant, de bijzondere kant, zien. Niks geen veel bewolking, zonloze dagen, vochtige lucht en depressies. Hogedrukgebieden waren dominant en daar waren we met z'n allen best blij mee. De zon liet ich dagelijks (veel) zien en hoe. Aan het eind van de maand stopte de teller op 150 uren. Daarmee werd de eerste plaats overgenomen van februari 2003 (139 uren).
Op woensdagochtend 7 februari zakte het kwik in Drachten-W naar -7,7 graden. Daarna sudderde de winter met lichte vorst wat voort. Tot aan het einde van de maand. Toen pakte de zogenaamde Russiche Beer nog even stevig uit. Van zondag 25 t/m woensdag 28 februari kwam het plaatselijk tot matige vorst (Siegerswoude op woensdagochten 28 februari -9,2 graad) en lokaal op maandag en op dinsdag 27 en weonsdag 28 februari bleef het ook overdag vriezen. Op woensdagmiddag bleef het kwik zelfs steken op een best bijzondere -5 graden met daarbij een krachtige, tevens snijdend koude, oostenwind. Daardoor kon op ondergelopen weilanden toch nog even geschaatst worden.
Verstoring alsmede gladheidsperikelen waren ook aan de orde. Zo veroorzaakten hagelbuien op donderdag 1 februari lokale gladheid en kwam het op zaterdagochtend 3 februari tot een (tijdelijke) witte wereld. Wit (1 tot 2 centimeter sneeuw) was het ook op donderdaochtend 16 februari en van vrijdag 9 t/m woensdag 14 februari was er door vorst aan de grond dikwijls sprake van verradelijke gladheid.
VERGELIJKINGEN
Normaal gesproken telt het winterseizoen 35 vorst- en 10 ijsdagen. Nu lag het aantal op 36 en 3 dagen. Sneeuw werd gesignaleerd op 24 dagen tegen normaal 20. Het hagelde op 14 dagen, terwijl dat volgens de regels 9 maal hoort voor te komen. Onweer werd gehoord op 1 dag, terwijl dit driemaal behoort voor te komen. Op 62 dagen viel er (enige) regen tegen gebruikelijk 52.
CIJFERS WINTER
LENTE 2018: EEN WINTERS BEGIN, EEN ZOMERS EINDE
De meteorologische lente van 2018 was veel te zacht, iets te nat en veel te zonnig. Ht voorjaar mocht er zijn. Nou ja, voorjaar? het klinkt vreemd, maar de lente werd compleet overgeslagen. We gingen in één klap van de winter naar de zomer en met tuineffect, werd het in april al tropisch warm. Maart mocht dan veel te koud zijn, april was veel te warm en mei zelfs recordwarm. Het etmaatgemiddelde kwam uit op 10,8 graad en dat is een overschot van 1,8 graad. Een nog zachter voorjaar was dat van 2014 (11,1) graad.
Maart werd veel te droog en ondanks enkele flinke droge perioden werden april en mei (veel) te nat. Het totaal bedroeg 192,7 mm. Vorig jaar viel er niet meer dan 122,6 mm. Gebruikelijk is 179.
In april was het aantal zonuren vrij normaal, maar maart en mei waren veel te zonnig. Logisch dat het voorjaar als zeer zonnig uit de bus kwam. De koperen ploert scheen 644 uren tegen normaal 518 uren. Het werd de zonnigste lente sinds 2011 (709 uren).
HET GLOBALE WEERBEELD
Maart 2018
Maart roerde flink met zijn (winter)staart en met een etmaalgemiddelde van 4 graden werd het de koudste lentemaand sinds 2014 (1,6 graad). Het aantal vorstdagen bedroeg in deze maand maximaal 12 en ten opzichte van normaal was de maand 1,5 graad te koud. En koud was het dagelijks. Vooral in het weekeinde van 17 en 18 maart deed een (vrij) krachtige oostenwind het, bij een middagtemperatuur van 2 tot 4 graden, snijdend koud aanvoelen. Een dergelijke situatie hadden we ook aan het begin van de maand. Met dien verstande dat de temperatuur in de nacht en ochtend daalde naar -8 tot -9 graden en ook overdag bleef het vriezen. Ongekend. Bovendien kon er een bijzonderheid worden opgetekend. In tegenstelling tot het winterseizoen kon er op ondergelopen weilandn en ijsbanen nog even worden geschaatst. Ondanks de kou gaf de lentemaand eenmaal 'warmte' af. Op maandag 12 maart registreerden Drachten-W en Opeinde 17,8 graad tegenover Sumar 16,2 graad. De zachte lucht werd in de namiddag verdreven door een lokale (onweers)bui, maar veel regen leverd dat niet op.
Hoewel Drachten-W en Siegerswoude op dinsdag 28 en woensdag 29 maart 18,7 en 18,5 mm verzamelden werd de maand als geheel veel te droog. Het regiototaal bedroeg namelijk 48,2 mm tegenover gebruikelijk 72 mm.
April 2018
In April konden we vaak genieten van de lente c.q. zomer. Er kwamen in totaal 9 warme, 4 zomerse en 1 tropische dag voor. Het warmst werd het op donderdag 19 april. In Drachten-W steeg het kwik naar 31,2 graad tegenover Sumar 28,4 graad. Na 23 april was het mooie weer op. Met een terugval in temperatuur van soms 13 graden werd het behoorlijk frisser.
Bovendien werd het wisselvalliger. Zo viel er an dinsdagavond 24 t/m woensdagochtend 25 april in Opeinde 11,8 mm en van zondagavond 29 t/m Maandagochtend 30 april noteerde Boornbergum 20 mm. Aan het begin van de maand was het ook mis. Van 2 t/m 6 april ving Sumar 38,6 mm op en tijdens de paasdagen (1 en 2 april) werd het evenwel niet warmer dan 7 tot 9 graden. Al met al scoorde de grasmaand een ruime voldoende. De maand werd met 11,6 graad zeer zacht en het aantal uren zon (180) was vrij normaal. Daarentegen viel er wel wat te veel neerslag (68,6mm) .
Mei 2018
Mei werd een unieke maand. Met een etmaal geiddelde van 16,8 graad werd de bloeimaand recordzacht. Bovendien liet de zon zich heel erg vaak zien (307 uren). Tevens was er dikwijls sprake van droogte.
Na een 'herfstige' dinsdag 1 mei en een 'winterse' woensdagochtend 2 en vrijdagochtend 4 mei (vorst aan de grond) ging het zomeren. En hoe. Op een enkele inzinking na was het op-en-top zomer(weer). het kwam tot maximaal 24 warme, 21 zomerse en 3 tropische dagen. Met veel tuineffect konden de waarnemers uit Drachten-W en Haulerwijk zelfs 9 en 6 tropische dagen registreren. De warmste dagen werden dinsdag 8 en dinsdag 29 mei. Drachten-W boekte respectievelijk 31,2 en 33,2 graad.
De maand was, t/m 28 mei, zeer droog en de hoeveelheid die er viel, kreeg vooral gestalte door de gevormnde etmaalsom op zondagavond/nacht 13 mei. Regen en onweer deed de waarnemer uit Siegerswoude 20,4 aftappen. Z'n collega uit Sumar las 12,7 mm af.
Toch eindigde de bloeimaand als te nat (75,9 mm = surplus 14,9 mm). Op dinsdagmiddag/avond 29 mei Boornbergum 30 mm op en op donderdagmiddag 31 mei veroorzaakte een wolkbreuk in Drachten-NO 53,6 mm aan regen en hagel.
VERGELIJKINGEN
In z'n totaliteit werden er 33 warme dagen (temperatuur 20 graden of meer) en 25 zomerse dagen (meer dan 25 graden) geteld. Gebruikelijk zijn 11 en 3. Een temperatuur van 30 graden of meer werd waargenomen op 10 dagen en gewoonlijk hoort dat eenmaal voor te komen.
Wat betreft de winterse elementen... het aantal vorstdagen bedroeg 14 tegen normaal 10. Onweer werd gehoord op 8 dagen tegenover normaal 5. Het aantal regendagen lag op 52 en dat hadden 53 moeten zijn.
CIJFERS LENTE
ZOMER 2018: EEN HISTORISCH SEIZOEN
De zomer van 2003 haaldemet een etmaalgemiddelde van 18,5 graad een huzarenstukje uit. Destijds werd een eerste plek behaald. Een record, maar records zjin ervoor om verbroken te worden en laat dat nu juist de hete zomer van 2018 gedaan hebben. Veel was het niet, maar het record werd met ,,, 0,1 graad scherper gesteld.
Opvallend was verder de droogte. Juni en Juli verliepen gordroog, maar in augstus (103,5 mm) kwam in die droogte enige verlichting. Daardoor kwam het zomertotaal toch nog uit op 140,8 m. Voor een nog droger seizoen moeten we helemaal teruggaan naar het jaar 1983 (ca 65 mm).
In juni volddeed het aantal uren zonneschijn vrijwel aan de norm, maar augustus en met name juli waren duidelijk te zonnig. Zodoende eindigde het seizoen als veel te zonnig. De koperen ploert sscheen 728 uren tegen gebruikelijk 594 uren.
HET GLOBALE WEERBEELD
Juni 2018
De maand juni werd met 17,1 graad tegenover normaal 15,3 graad aan de veel te zachte kant. Echter, ten opzichte van mei (16,8) was het verschil minimaal. En het minimale verschil werd veroorzaaakt doordat de nachten in deze maand meaar liefst 3 graden warmer werden dan die van mei.
De hooimaand deed het overigens niet zo slecht. Zwakke storingen veroorzaakten natuurlijk wel eens een inzinking met veel wind, wat regen of buien, maar de goede momenten met flink wat zon waren duidelijk in de meerderheid. Zo duidelijk dat de gemiddelde maxima een positief verschil kenden van ruim 1 graad. De hoogste temperaturen deden zich aan het begin van de maand voor, namelijk woensdag 6 en donderdag 7 juni. Drachten-W registreerde op woensdag 31,2 graad tegenover Haulerwijk op donderdag 32,1 graad.
Zwakke storingen brachten de broodnodige regen en dat was inderdaad nodig ook. De hoeveelheid van 29,5 mm stelde niet al te veel voor. Het werd de droogste juni sinds 2010 (26,7 mm)
Juli 2018
De zeldzame droogte zorgde in juie voor problemen. Het gras raakte totaal verschroeid en tevens werd er een sproeiverbod afgekondigd. Lange tijd zag het ernaar uit dat de hooimaand zou eindigen op een schamele 1 mm aan regen, maar een overtrekkende storing veroorzaakte aan het einde van de maand enkele, broodnodige buien. Ondanks die buien kwam aan de droogte geen einde, want het totaal bedroeg niet meer dan 4 mm in Ureterp tot 14,3 mm in Siegerswoude.
In de eerste helft van deze maand gedroeg juli zich als een normale zomermaand met overdag iets te hoge maxima en 's nachts was het duidelijk te fris. Op woensdagochtend 4 juli mat Siegerswoude 5,5 graad.
In de tweede helft van deze maand juli barstte de zomer echt los. Het werd heet, heter, heetst met een hittegolf tot gevolg. Op donderdag 26 en vrijdag 27 julie was het extreem warm. Drachten-W registreerde 39,8 en Haulerwijk 38,1 graad/ 'Op de romte' las Ad Vermaas op donderdag 36,5 graad af en dat betekende een nieuw Fries record. HULDE.
Augustus 2018
Begin augustus stond nog steeds in het teken van de hittegolf. Voor sommige stations duurde die t/m zaterdag 4 augustus. De zon had in bovengenoemde periode vrij spel en Drachten-W noteerde maximaal 5 tropische dagen. Op dinsdag 7 augustus was het (weer) zinderend heet en Haulerwijk en Rottevalle boekten 35,9 graad in tegenover Boornbergum 34 graden.
Het eindigen van de hittegolf ging niet zonder slag of stoot. Het binnendringen van de koelere lucht ging gepaard met plaatselijk veel regen en onweer. Straten kwamen blankt te staan en Drachten-KNMI vind 44,4 mm op. Op maandagmiddag 13 augustus werd overigens alles nog eens dunnetjes overgedaan (Siegerswoude 61,2 mm). De neerslag was een geschenk voor de natuur en voor de rest van de maand bleef het onbestendig c.q. groeizaam. Sporadisch werd het nog eens 25 graden of meer en aan het einde van de maand was het behalen van de twintiggraden grens al moeilijk. Tevens werden de nachten kouder en op de zondagochtend 26 en donderdagochtend 31 augustus registreerde Siegerswoude 6,2 en 7,4 graad.
VERGELIJKINGEN
Het aantal warme dagen (temp. > 20) bedroeg maar liefst 80 en dat is 26 meer dan normaal. Er werden 44 zomerse en 5 tropische dagen (temp >30) geteld tegen normaal respectievelijk 18 en 3.
Op 9 dagen werd de donder gehoord en dat is 2 minder dan gemiddeld. Ook een negatieve afwijking gaf het aantal regendagen: 45 tegenover normaal 58.
CIJFERS ZOMER
HOGE DRUK REGEERDE IN DE HERFST
De meteorologsiche herfst van 2018 was veel te zacht, veel te droog en recordzonnig. Dankzij de invloed van diverse hogedrukgebieden was het najaar uit het goede hout gesneden. Alle drie maanden (september, oktober en november) waren veel te droog, waardoor het neerslagtotaal beleef steken op 118,8 mm tegen normaal 264 mm. Het was de droogste herfst sinds 1953. Destijds viel er in Drachten 115,4 mm.
Het seizoen kende een en al zonneschijn. Aan het einde van de rit kwam er een recordaantal uren zon uit de bus van 443. Daarmee werd de herfst van 2005 (434 uren) terugverwezen naar een tweede plaats. Gewoonlijk is 309 uren.
Het najaar was hard op weg om recordzacht te worden, maar november (vrijwel normaal) gooide roet in het eten. Toch kwam er nog een etmaalgemiddelde uit de bus van 11,1 graad en dat is een winst van 0,8 graad.
HET GLOBALE WEERBEELD
September 2018
Het weerbeeld in september ging als een jojo op en neer. Op het ene moment was de warme lucht op visite en het andere moment nam koude lucht bezit van onze regio.
De hoogste temperaturen werden aan het begin van deze maand bereikt, namelijk op dinsdag 4 en woensdag 5 september. Met tuineffect werd het zomers warm en opo dinsdag noteerde Drachten-W 29,2 graad tegen Sumar 26,6 graad. In totaal kwam ht tot 14 warme dagen en de latste warme dag deed zich voor op donderdag 27 september (Rottevalle 22,7 graad). Een paar dagen eerder (zondag 23 september) was het juist veel te koud. De temperatuur bleef rond het middaguur steken op 12 graden. De herfstmaand kende tevens een paar koude nachten. Zowel aan het begin als aan het einde van de maand zakte het kwik weg naar 5 tot 9 graden (Siegerswoude op zondaochtend 2 september 5,4 graad) Ook rond het midden van de maand was het even bibberen (Siegerswoude op donderochtend13 september wederom 5,4 graad). Al met al deed september het zo slecht nog niet en kwam met te zacht, veel te droog en veel te zonnig als een prachtige combinatie uit de bus.
Oktober 2018
Oktober werd ook een prima maand. Ten eerste was het (opnieuw) veel te zonnig (170 uren tegen normaal 110 uren) en ten tweede was het (wederom) veel te droog. het regiototaal bedroeg niet meer dan 38,7 mm. Gewoonlijk is 89 mm. De meeste regen viel aan het begin en aan het einde van de maand. In de periode daartussen (vrijdag 5 t/m maandag 22 oktober) bleef het niet alleen vrijwel droog, maar was het ook op-en-top herfstweer. Op vrijdag 5 en zaterdag 6 oktober konden de meeste waarnemers een warme dag inboeken, maar wat te denken van woensdag 10 t/m woensdag 17 oktober. Ht werd een formidabele, tevens uitzonderlijke, nazomerse periode en op zaterdagmiddag 13 oktober was het zelfs zomers. Haulerwijk registreerde een ongekende 28,2 graad, Rottevalle en Sumer 25,6 graad.
Deze maand kon ook al kou afleveren. Zo bleef de temperatuur op maandag 29 oktober, tijdens een kille oostnoordoostenwind, steken op... 7 graden. Met het ingaan van de zogenaamde wintertijd (27 op 28 oktober) deelde de winter ook daadwerkelijk een speldenprik uit. In siegerswoude daalde het kwik naar -2,8 graad. Daarmee werd het de koudse oktobernacht in tien jaar. Op donderdag 30 oktober 2008 noteerde Rottevalle destijds -1,8 graad.
November 2018
November was een rustige en saaie maand. Het was een herfstmaand zonder herfststormen. Logisch natuurlijk met al die hogedrukgebieden in de buurt. Toch hadden die hogedrukgebieden ook nog wel voordelen. Met 95 uren scheen de zon 36 meer dan gebruikelijk en dat betekende een 3e plaats. In de novembermaanden van 1989 en 1920 straalde het hemellichaam nog iets meer, nl 103 en 104 uren.
Behalve zon kwam het ook weer tot droogte. Er viel niet meer dan 21,1 mm; een gebrek van 56,9 mm. Het werd de droogste novembermaand sinds 2011. Destijds viel er niet meer dan 7,2 mm.
De maand was te verdelen in twee helften. De eerste helft gaf hoge temperaturen en op dinsdag 6 november evenaarde Siegerswoude met 18 graden in het open veld zelfs het Friese novemberrecord. Met tuineffect mat Opeinde 18,7 graad.
Van 'nazomer' naar koelte was maar een kleine stap. In de tweede helft van de maand ging de middagtemperatuur terug naar 3 tot 6 graden en sommige nachten gaven lichte vorst. Rottevalle noteerde zowaar 5 vorstdagen en op zondagochtend 18 november registreerde Opeinde -2 graad.
VERGELIJKINGEN
Het aantal dagen boven de twintig bedreg 24 en dat is 14 meer dan gebruikelijk. Er werden 7 zomerse dagen (25 graden of hoger) geteld, terwijl dit eenmaal behoort voor te komen. Onweer manifesteerde zich op 2 dagen, 3 minder dan normaal. Het aantal regen- en vorstdagen lag op respectievelijk 46 en 6 tegen normaal 64 en 6.
CIJFERS HERFST
Tekst: Jelle Booi